‘Ik kan het niet’, ‘zo ben ik nu eenmaal’. Mag ik jullie voorstellen aan Fred? Het is het stemmetje in je hoofd dat zegt dat je dingen maar beter niet, of wel, kunt doen. Omdat je het toch niet kan of omdat je nu eenmaal zo bent. Omdat je er anders niet bij hoort of niet bijzonder genoeg bent. Fred heet natuurlijk niet voor iedereen Fred, maar dit vinden de jongeren die ik nu bij Intermijn begeleid een hele passende naam. (Onlangs was ik op een symposium over de DNA-V methode* en daar werd het stemmetje ‘de Adviseur’ genoemd). Benieuwd hoe ik als studiekeuzecoach omga met Fred? Ik deel je mijn gouden Fred-Tips.
Door: Michelle Gerlach
A brief history of Fred
Jongeren (en mensen in het algemeen) kunnen de angst hebben dat wat zij voelen of denken gek is. Daarom doe ik tijdens het groepsprogramma dat ik begeleidt een visualisatie met ze om het bestaan van Fred te normaliseren. Ik vraag de jongere om zich eens voor te stellen dat al jouw voorouders achter je staan. Dan vertel ik ze dat al deze voorouders in ieder geval hebben overleefd tót het moment dat ze een kind kregen. Met jou als (voorlopig) eindproduct, dat is best wel een wonder! In het tweede deel schets ik de situatie dat vier voorouders rond een kampvuur zitten, allemaal zien ze op een moment gele stippen in het gras en ze hebben de volgende reacties. ‘Ik zit hier veel te lekker’, ‘Wat zal dat zijn, ach zal vast goedkomen’, ‘Laat ik even afwachten tot ik zeker weet dat het gevaarlijk is‘ en ‘Ik ga gauw weg, het zouden weleens leeuwen kunnen zijn’. De eerste drie? Dood. De vierde overleeft, omdat hij naar z’n Fred heeft geluisterd. En raad eens? Dat is jouw voorouder. En al die voorouders daarna, hebben Fred geëvolueerd omdat hij hen in leven hield! Het is dus heel normaal en logisch dat je een Fred hebt.
Een voedingsbodem voor Fred
Bij Intermijn doen jongeren veel nieuwe ervaringen op en treden buiten hun comfortzone (waarom dat noodzakelijk is, lees je in het artikel dat ik eerder schreef: https://www.linkedin.com/pulse/buitenspelen-voor-pubers-michelle-gerlach/). Nieuwe, onbekende en spannende dingen roepen automatisch Fred om advies. Moet ik dit wel doen? Loop ik geen risico? Straks kan ik het niet! Dit kan ervoor zorgen dat een jongere niet gaat ontdekken en een uitdaging niet aangaat. Om in te laten zien dat ze tot veel meer in staat zijn dan Fred ze vertelt, vraag ik ze in kaart te brengen welke nieuwe, onbekende of spannende dingen ze in de afgelopen tijd hebben ondernomen. Dat loopt vaak op tot een aardige lijst: van alleen met de trein gaat tot de leiding nemen bij een groepsopdracht. Ik vraag dan of deze nieuwe dingen zo erg waren als Fred ze had verteld. Of viel het mee? En was het misschien zelfs wel leuk? Vaak is het het laatste. Dan geef ik inzicht in hun gedrag door uit te leggen dat door die nieuwe dingen te doen je erachter komt dat het niet zo eng is en dat je veel kunt. Maar als je naar Fred blijft luisteren, kom je daar niet achter. En blijft Fred je tegenhouden, want je kunt geen tegenbewijs leveren. Je moet over die streep stappen.
Even pauzeren
De jongere weet nu dat hij een Fred heeft die hem adviseert op basis van inschattingen op gevaren en risico’s. Hij weet ook dit heel normaal is, het houdt je veilig en voorkomt het maken van fouten. Maar: kan je ook tegenhouden om nieuwe dingen te ondernemen en voor jezelf te ontdekken. Op het moment dat je Fred herkent is, het belangrijk om even pauze te nemen. Dit voorkomt dat je direct reageert op bijvoorbeeld de ontstane angst en geeft je de ruimte om de verschillende opties af te wegen en hierin een passende keuze te maken. De keuze zal gebaseerd zijn op de zaken die jij belangrijk vindt in het leven, jouw waarden. Fred zal bezig zijn met het fouten uit het verleden en risico’s in de toekomst. ‘In het nu’ zijn vergt veel oefening. Bij Intermijn zetten we hierin eerste stappen door te leren focussen, of waarnemen wat je in je lichaam voelt. Voelen doen we op het niveau van sensaties, als een scanner die langs ons lichaam gaat. Maar voelen gaat ook over emoties, waar voel je iets? Druk, spanning, tintelingen.
Softijs met discospikkels
Iedereen heeft een Fred, ik dus ook. Laatst werd ik met mijn neus even heel hard op de feiten gedrukt, toen een van de jongeren vertelde dat ze haar geheime liefde haar gevoelens ging vertellen. Want, zo had ze net van mij gehoord, Fred kan je soms tegenhouden omdat hij alleen maar kijkt naar risico’s en gevaren terwijl die er niet zijn. Ik moest uitkijken dat ik niet zou reageren met mijn eigen Fred: Wat eng, straks zegt ‘ie nee! Ik besefte ook dat mijn Fred me al heel lang tegenhield om te doen wat die stoere dame ging doen.
Hoe dat is afgelopen…? Ik ben een nieuwe outfit rijker en mijn avondeten daarna bestond uit een softijsje met discospikkels.
*DNA-V staat voor Discoverer, Noticer en Advisor. Alle drie zijn ze in dit artikel naar voren gekomen als zijnde ‘Doen’, ‘Opmerken en keuzes maken’ en uiteraard ‘Fred’. Het zijn vaardigheden die iedereen in kan zetten in het nastreven van belangrijke persoonlijke waarden (V). Voor meer inspiratie over hoe je de DNA-V methode kunt inzetten, check: https://thrivingadolescent.com/dreambig/. Een deel van de oefeningen die ik in dit artikel beschrijf heb ik geleerd tijdens het symposium over de DNA-V methode. Dit symposium werd gegeven door Maaike Steeman en Floor Reeze.
